- Các chất được cấu tạo nên từ các nguyên tử, phân tử chuyển động không ngừng. Ở giữa những nguyên/ phân tử ấy luôn có khoảng cách. Khi nhiệt độ cao, những nguyên/ phân tử chuyển động nhanh hơn, khiến khoảng cách giữa chúng tăng lên. (Điều này giải thích vì sao vật chất gia tăng thể tích khi nóng lên).
- Nhiệt năng: tổng động năng của các phân tử cấu tạo nên vật; có thể cung cấp nhiệt năng (truyền nhiệt) cho vật bằng 2 cách:
+ Truyền nhiệt: nhiệt độ tăng, nhiệt năng tăng và ngược lại.
+ Thực hiện công: nhiệt độ vật tăng do truyền động năng chuyển hoá thành cơ năng.
- Dẫn nhiệt: sự truyền nhiệt năng từ vật có nhiệt độ cao hơn sang vật có nhiệt độ thấp hơn và dừng lại khi hai vật cân bằng nhiệt độ; hoặc từ phần này sang phần khác của một vật. Một số hình thức dẫn nhiệt đã biết:
+ Đối lưu: sự truyền nhiệt bằng các dòng chất lỏng/ khí.
+ Bức xạ nhiệt: sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng (có thể xảy ra trong môi trường chân không)
- Nhiệt lượng: phần nhiệt năng vật nhận thêm hay mất bớt trong quá trình truyền nhiệt. Nhiệt lượng một vật toả ra trong quá trình truyền nhiệt bằng với nhiệt lượng vật kia thu được trong quá trình truyền nhiệt:
$Q_{thu}=Q_{toả}$
+ Nhiệt dung riêng của một chất là nhiệt lượng cần thiết để làm 1kg chất đó tăng lên $1^oC$, kí hiệu là c, đơn vị J/kg.K
+ Nhiệt lượng xác định bởi công thức: Q=m.c.$\bigtriangleup{t}$
m: khối lượng vật thu vào (J)
c: nhiệt dung riêng của chất tạo nên vật (J/kg.K)
$\bigtriangleup{t}$: sự thay đổi nhiệt độ của vật, được tính bởi $|t_1-t_2|$ ($^oC$)
+ Do đó, ta có phương trình cân bằng nhiệt giữa 2 vật $1$ và $2$, (nhiệt độ vật $1$ thấp hơn nhiệt độ vật $2$):
$m_1.c_1.(t-t_1)=m_2.c_2.(t_2-t)$
$m_1, m_2$: lần lượt là khối lượng 2 vật $1$, $2$ (kg)
$c_1, c_2$: lần lượt là nhiệt dung riêng 2 vật $1$, $2$ (J/kg.K)
$t_1, t_2$: lần lượt là nhiệt độ của 2 vật $1$, $2$ ($^oC$)
$t$: nhiệt độ cân bằng ($^oC$)
- Năng suất toả nhiệt của nhiên liệu là nhiệt lượng toả ra khi đốt cháy 1kg nhiên liệu, kí hiệu q, đơn vị J/kg, được xác định bởi công thức: $q=\dfrac{Q}{m}$
$q$: năng suất toả nhiệt của nhiên liệu (J/kg)
$Q$: nhiệt lượng toả ra (J)
$m$: khối lượng nhiên liệu bị đốt cháy hoàn toàn (kg)
- Định luật bảo toàn năng lượng: năng lượng không tự sinh ra hay mất đi mà chỉ truyền từ vật này sang vật khác, chuyển hoá từ dạng này sang dạng khác (cơ năng, động năng, thế năng (trọng trường), nhiệt năng).
- Nhiệt năng: tổng động năng của các phân tử cấu tạo nên vật; có thể cung cấp nhiệt năng (truyền nhiệt) cho vật bằng 2 cách:
+ Truyền nhiệt: nhiệt độ tăng, nhiệt năng tăng và ngược lại.
+ Thực hiện công: nhiệt độ vật tăng do truyền động năng chuyển hoá thành cơ năng.
- Dẫn nhiệt: sự truyền nhiệt năng từ vật có nhiệt độ cao hơn sang vật có nhiệt độ thấp hơn và dừng lại khi hai vật cân bằng nhiệt độ; hoặc từ phần này sang phần khác của một vật. Một số hình thức dẫn nhiệt đã biết:
+ Đối lưu: sự truyền nhiệt bằng các dòng chất lỏng/ khí.
+ Bức xạ nhiệt: sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng (có thể xảy ra trong môi trường chân không)
- Nhiệt lượng: phần nhiệt năng vật nhận thêm hay mất bớt trong quá trình truyền nhiệt. Nhiệt lượng một vật toả ra trong quá trình truyền nhiệt bằng với nhiệt lượng vật kia thu được trong quá trình truyền nhiệt:
$Q_{thu}=Q_{toả}$
+ Nhiệt dung riêng của một chất là nhiệt lượng cần thiết để làm 1kg chất đó tăng lên $1^oC$, kí hiệu là c, đơn vị J/kg.K
+ Nhiệt lượng xác định bởi công thức: Q=m.c.$\bigtriangleup{t}$
m: khối lượng vật thu vào (J)
c: nhiệt dung riêng của chất tạo nên vật (J/kg.K)
$\bigtriangleup{t}$: sự thay đổi nhiệt độ của vật, được tính bởi $|t_1-t_2|$ ($^oC$)
+ Do đó, ta có phương trình cân bằng nhiệt giữa 2 vật $1$ và $2$, (nhiệt độ vật $1$ thấp hơn nhiệt độ vật $2$):
$m_1.c_1.(t-t_1)=m_2.c_2.(t_2-t)$
$m_1, m_2$: lần lượt là khối lượng 2 vật $1$, $2$ (kg)
$c_1, c_2$: lần lượt là nhiệt dung riêng 2 vật $1$, $2$ (J/kg.K)
$t_1, t_2$: lần lượt là nhiệt độ của 2 vật $1$, $2$ ($^oC$)
$t$: nhiệt độ cân bằng ($^oC$)
- Năng suất toả nhiệt của nhiên liệu là nhiệt lượng toả ra khi đốt cháy 1kg nhiên liệu, kí hiệu q, đơn vị J/kg, được xác định bởi công thức: $q=\dfrac{Q}{m}$
$q$: năng suất toả nhiệt của nhiên liệu (J/kg)
$Q$: nhiệt lượng toả ra (J)
$m$: khối lượng nhiên liệu bị đốt cháy hoàn toàn (kg)
- Định luật bảo toàn năng lượng: năng lượng không tự sinh ra hay mất đi mà chỉ truyền từ vật này sang vật khác, chuyển hoá từ dạng này sang dạng khác (cơ năng, động năng, thế năng (trọng trường), nhiệt năng).